Z punktu A do punktu B. Od powstania do utylizacji. Prawdopodobnie tak większość z nas myśli na co dzień — liniowo. I to jest poniekąd nasz błąd, którego konsekwencje zbieramy już od kilkudziesięciu lat. Ekonomia cyrkularna to pojęcie, na którym skupimy się w tym wpisie. Przyjrzymy się w jej kontekście architekturze, czyli designom, materiałom oraz ogólnym założeniom, które mają na celu zmniejszenie negatywnego wpływu działań człowieka na środowisko naturalne.

Szybciej i łatwiej? Niekoniecznie dobrze

Wszystkie innowacje i designy powstają z myślą o uproszczeniu pewnych procesów. W szybkim rozwoju dominuje niestety krótkowzroczność, chęć uzyskania jak najlepszego efektu w jak najkrótszym czasie, a skutki niektórych działań są odsuwane na drugi plan. W wielu aspektach naszego życia, chociażby w architekturze i designie zaczęły dominować materiały, które są tanie i szybkie w produkcji, ale pozostawiają sporo do życzenia pod względem neutralności wobec środowiska naturalnego. Możemy określić to jako postawę bierną. A to właśnie ona jest głównym powodem, dla którego powstała ekonomia cyrkularna.

Cyrkularna, czyli w ciągłym obiegu

Ekonomia tego rodzaju to polityka działań gospodarczych polegająca na wykorzystywaniu wszystkich materiałów i ich wartości jak najdłużej. To aktywna postawa w stosunku do środowiska naturalnego — chęć, ale i działania mające realny wpływ na poprawę obecnych problemów ekologicznych. Co więc oznacza architektura cyrkularna? To świadomość już na etapie powstania projektu i zastosowanie rozwiązań, które w swoim designie, użytych materiałach i funkcjonalności, nie będą stanowić zagrożenia dla środowiska naturalnego.

Jakie cechy powinny mieć realizacje w zgodzie z ekonomią cyrkularną?

Aby móc w pełni zrozumieć pojęcie architektury w kontekście ekonomii cyrkularnej, należy wziąć pod uwagę trzy ważne kwestie: czas (a dokładniej — trwałość eksploatacyjna budowli oraz użytych elementów), materiały (ich charakterystyka, pochodzenie — naturalne, ekologiczne, organiczne oraz poddające się procesowi recyklingu) oraz korelacja między designem i środowiskiem naturalnym (wykorzystywanie surowców powstałych w wyniku niewymuszonego działania zwierząt, np. wosku pszczelego).

Odpad oznacza więc surowiec. Materiały powinny być wytrzymałe i długowieczne, ale jednocześnie nadawać się do recyklingu. Istotne w tej ekonomii są takie aspekty jak zrównoważone pozyskiwanie ich ze środowiska, czerpanie ze źródeł odnawialnych, ograniczenie działań produkcyjnych poprzez pracę na surowcach wcześniej wykorzystanych oraz zmniejszenie zużycia zasobów naturalnych na rzecz wtórnych.

Masdar, czyli miasto będące żywą definicją gospodarki obiegu zamkniętego

Nie ma lepszego przykładu obrazującego założenia ekonomii cyrkularnej. Architektura i design Masdaru zostały oparte na materiałach naturalnych lub ponownie użytych, co ma pozytywny wpływ na środowisko. Można wymienić tutaj niskowęglowy cement oraz aluminium pozyskane w większości w procesie recyklingu (zachowana główna idea gospodarki cyrkularnej). Architekturę tworzą również biura z kontenerów transportowych. Cała ekonomia bazuje na odnawialnych źródłach. Znajdziemy tam elektrownię słoneczną i wiatrową, a także odwierty geotermalne i wieżę gromadzącą wodę.

Design i architektura z kolei mogą zaskoczyć pod wieloma względami. Na wielu ścianach w Masdarze można zauważyć rosnące rośliny, które nawadniane są za pomocą wspomnianej wcześniej wieży. To jedna z wielu ekologicznych innowacji na rzecz środowiska. Warto również wspomnieć o naziemnej mozaice, będącej ucieleśnieniem idei ekonomii cyrkularnej. Design powstał w pełni z materiałów pochodzących z recyklingu.

Jakie płyną korzyści z zastosowania ekonomii cyrkularnej?

Wprowadzając tego typu zmiany, Masdar drastycznie ograniczył ślad węglowy, a co za tym idzie — zneutralizował negatywny wpływ działań człowieka na środowisko naturalne. Nie ograniczył przy tym żadnych aspektów życia, a design miasta broni się sam. Zastosowanie ekologicznych rozwiązań w architekturze, bazujących na materiałach wtórnych i źródłach odnawialnych jest więc nieodzownym elementem ekonomii cyrkularnej. Co prawda, początkowo może wiązać się to z o wiele większymi kosztami inwestycji, ale w ostatecznym rozrachunku zyskuje się o wiele więcej.